مفهوم ترانه‌ها«ابی»

ابی به خواندن ترانه‌هایی با مضامین سیاسی، اجتماعی و نیز عاشقانه علاقه نشان می‌دهد. او ترانه‌های متعددی در مورد ایران خوانده که بسیاری از آنها دارای مضامین سیاسی اعتراضی و گاه بحث‌انگیز بوده‌اند. از جملهٔ این ترانه‌ها که سرشار از مضامین سیاسی هستند می‌توان به «خلیج فارس»، «بشکن» و «تصمیم» اشاره کرد.[۸] ترکیب ملودی فرید زلاند و کلام شهیار قنبری و تنظیم منوچهر چشم‌آذر منجر به خلق ترانه‌ای شده‌ است با نام «نون و پنیر و سبزی» که می‌توان آن را سمبل ترانه‌های معترض دورهٔ خود به حساب آورد. این ترانه با اجرای مشترک ابی و داریوش به عنوان یکی از ترانه‌های ممنوعه در سال‌های اوایل دههٔ ۱۳۷۰ در ایران به صورت پنهانی دست به دست می‌گشته ‌است.[۱۲] صرف‌نظر از مسائل سیاسی، او در ترانه‌های خود به مسائل اجتماعی نظیر فقر، آزادی بیان و حقوق زنان نیز توجه نشان می‌دهد. سه ترانهٔ «هلا»، «سیاه‌پوش‌ها» و «بانوی خاوری» نمونه‌هایی از این دست هستند.[۸] اکثر ترانه‌های عاشقانهٔ ابی نیز اشعار ترانه‌سراهای معاصر است ولی در لابه‌لای آنها اشعار عرفانی شعرای متقدم نیز دیده می‌شود مانند آهنگ «حیلت رها کن» که شعر آن از مولوی است[۱۳] و آهنگ «خدا می‌داند» که شعر آن از شمس مشرقی شاعر و عارف قرن هشتم است.[۱۴] ابی را از نظر کاری خواننده‌ای ریسک‌پذیر، و از نظر انتخاب آهنگ و ترانه، نوگرا می‌دانند. این ریسک‌پذیری در کار، در دو آلبوم اخیر وی بخصوص سه ترانهٔ «من اگه خدا بودم»، «خدا با ماست» و «جهان‌بینی» با وضوح بیشتری نمایان می‌شود. ترانهٔ «من اگه خدا بودم» با طرح مسئلهٔ شر و در رأس آن فاجعهٔ زلزلهٔ بم، به نوعی دیدگاه‌های رایج در مورد خدا را به چالش می‌کشد. ترانهٔ «خدا با ماست» نیز ترانه‌ای ساختارشکن است با این تفاوت که برخلاف ترانهٔ «من اگه خدا بودم» درصدد است با شریک قرار دادن خدا در تمام شئون زندگی انسان، راهکاری برای رویارویی با شرور پیش پای انسان بگذارد. در ترانهٔ «جهان‌بینی» نیز با طرح موضوع فلسفهٔ زندگی، بسیاری از چالش‌های ذهنی و دغدغه‌های فکری بشری به باد انتقاد گرفته می‌شود و تنها جهان‌بینیِ دارای اهمیت و اصالت، عشق معرفی می‌‌‌گردد.[۱۵] ابی به کیفیت کلامی و زبانی ترانه‌هایی که می‌خواند بسیار اهمیت می‌دهد ولی این بدین معنا نیست که در مورد ملودی و موسیقی کار خود حساسیت ندارد. در برخی مواقع، اساساً ملودی اثر بوده است که موجبات خلق ترانه را فراهم ساخته است. به عنوان نمونه، دو آهنگ «ستاره‌های سربی» و «شب‌گریه» توسط ایرج جنتی عطایی بر روی دو ملودی پیش‌ساختهٔ سیاوش قمیشی ترانه‌سازی شده است.[۴] ترانه‌‌های خاص [ویرایش] گفتنی است دو آهنگ از کارهای ابی دارای دکلمه است، یکی آهنگ «خورجین» از آلبوم «شب‌زده» که توسط بابک بیات آهنگساز همین ترانه اجرا شده‌ است[۱۶] و دیگری آهنگ «بانوی خاوری» از آلبوم «حسرت پرواز» که توسط خود ابی اجرا شده ‌است و می‌توان آن را تنها دکلمهٔ ابی به حساب آورد. ابی در دوران جوانی، توانایی خود را در زمینهٔ خوانندگی به زبان انگلیسی نیز به محک گذاشته‌ است که دو ترانهٔ آن به صورت رسمی در آلبوم‌هایش منتشر شده‌ است یکی ترانهٔ PaPa در آلبوم «تپش» و دیگری ترانهٔ Far Away در آلبوم «پیر».[۱۷] ابی دارای تعدادی تک‌آهنگ است که در آلبوم‌های رسمی وی منتشر نشده است. این ترانه‌ها در میان هوادارانش به «ترانه‌های بی‌بام ابی» شهرت پیدا کرده‌اند. آهنگ‌های «ظالم»، «ناجی شرق»، «کتاب سوخته» و «تهمت» از جملهٔ این ترانه‌ها هستند.[۱۸] آهنگ «ظالم» به تازگی توسط خواننده‌ای به نام راستین بازخوانی شده‌ است.[۱۹] ابی اخیراً خود نیز به بازخوانی برخی آهنگ‌های قدیمی خود پرداخته ‌است مانند ریمیکس دو آهنگ «خالی» و «مست چشات» که در آلبومی به نام «یادگاری» منتشر شده‌اند.[۲۰] ریمیکس ترانه‌هایی مانند «پوست شیر»، «درخت»، «نوازش» و «گریه نکن» که در شماری از سایت‌ها[۲۱] منتشر شده ‌است کارهایی ذوقی و تفننی از طرف برخی هواداران ابی است و ارتباطی به ریمیکس‌های رسمی خواننده ندارد. طبق آماری که وب‌سایت ویکی صدا در مورد برترین ترانه‌های خوانندگان مختلف منتشر کرده ‌است، اگر از آلبوم اخیر ابی یعنی «حس تنهایی» صرف‌نظر شود، ترانهٔ «خاکستری» از آلبوم «کوه یخ» به عنوان برترین ترانهٔ ابی معرفی شده ‌است.[۲۲] در نظرسنجی که در وب‌گاه فیس‌بوک تحت عنوان «ماندگارترین ترانه‌های ایرانی» صورت گرفته‌ است، ترانهٔ «کی اشکاتو پاک می‌کنه» از ابی در میان ۱۰۰ ترانهٔ منتخب از حدود ۴۶ خوانندهٔ پاپ و سنتی ایران، به عنوان برترین ترانه انتخاب شده ‌است. این نظرسنجی به صورت آنلاین در این وب‌سایت در جریان است.[۲۳] ابی اخیراً با همکاری شادمهر عقیلی موزیک ویدیویی با نام «رؤیای ما» منتشر کرده‌ است که آمار بازدید از آن در وب‌سایت یوتیوب از مرز یک میلیون نفر گذشته ‌است. این میزان بازید از ویدیو کلیپ‌های ابی در این سایت ظاهراً بی‌سابقه است